Stalowa Wola, a może Tarnobrzeg – czy kiedykolwiek myśleliście o nich w kategorii fajnego miejsca na weekendową wycieczkę? My do tej pory niekoniecznie. Mimo, że oba miasta leżą tak blisko Lublina, nigdy nie przyszło nam do głowy, żeby je odwiedzić. Dziś wiemy, jak dużo straciliśmy. W tym wpisie chcielibyśmy Wam o nich trochę opowiedzieć i mam nadzieję zainspirować.
Co je łączy? Przemysł. Zarówno Stalowa Wola, jaki Tarnobrzeg należały do Centralnego Okręgu Przemysłowego. Dzieli je zaledwie 30 km odległości. A co dzisiaj oferują mieszkańcom i turystom? Zobaczcie!
Stalowa Wola
To jedno z najmłodszych miast Polski, prawa miejskie uzyskało dopiero w 1945 roku. Stalowa Wola zbudowana została w zaledwie 26 miesięcy i 26 dni jako przyfabryczne osiedle Centralnego Okręgu Przemysłowego. Niektórzy porównują ją nawet do Dubaju, jako miasto, które powstało z niczego, w bardzo krótkim czasie.
Na przestrzeni lat tworzono nowe osiedla, ulice, budynki użyteczności publicznej i kultu religijnego, wiele zakładów przemysłowych i usługowych, szkoły podstawowe, średnie i wyższe, obiekty kulturalne i sportowe. Liczba mieszkańców rosła, stopniowo rozszerzała się także jego powierzchnia. W 1953 oficjalnie przyłączone zostało Pławo, w kolejnych latach Rozwadów, a następnie Charzewice.
A jak dziś wygląda Stalowa Wola? Jakie atrakcje tu na Was czekają? Co warto tu zobaczyć? I czy warto wybrać się do Stalowej Woli z dzieciakami?
Stalowa Wola na weekend. Atrakcje i miejsca, warte zobaczenia:
Rozwadów i jego zabytki
Rozwadów stanowił kiedyś oddzielne miasto. Widniał na mapie do 1973 roku, kiedy to został wchłonięty do rozrastającej się aglomeracji Stalowej Woli. Dziś to klimatyczne osiedle, obfitujące w zabytki, muzea, piękny rynek oraz kawiarenki.
Co trzeba tu zobaczyć?
Rynek
Rozwadowski Rynek przeszedł niedawno gruntowną rewitalizację. Jest obecnie sercem całej Stalowej Woli, zarówno miejscem odpoczynku i spotkań, jak i ważnych wydarzeń kulturalnych. Znajdziecie tu plac zabaw z charakterystyczną ciuchcią nawiązującą do tradycji kolejarskich dawnego miasteczka, multimedialną fontannę i altanę koncertową. Na jego terenie nie zabrakło również tablic upamiętniających historyczne wydarzenia i ważnych dla tego miejsca ludzi. W każdą trzecią niedzielę miesiąca odbywa się tu natomiast Rozwadowski Targ Staroci.
Kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej
To jeden z najciekawszych neogotyckich kościołów w Polsce, pochodzący z przełomu XIX i XX wieku. Posiada piękną architekturę oraz bardzo ciekawe malowidła i witraże. Pięknie prezentuje się z ogródka kawiarenki Jugo.
Muzeum Regionalne
Muzeum Regionalne w Stalowej Woli działa od roku 1999 roku. Jest to muzeum oddziałowe, pracujące w trzech zabytkowych lokalizacjach. Główna siedziba znajduje się w dawnym Zamku Lubomirskich, a oddziały to Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego oraz Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego. Muzeum posiada również budynek dawnego kina, który w przyszłości, po kompleksowej rewitalizacji, będzie siedzibą pierwszego w Polsce Muzeum Kedywu.
Muzeum Regionalne prowadzi działalność, wystawienniczą, naukowo-badawczą, edukacyjną i popularyzatorską z zakresu m.in. historii regionu i kultury, twórczości malarza Alfonsa Karpińskiego, rzemiosła art déco oraz architektury modernizmu. Otoczone jest pięknym ogrodem, w którym można podziwiać też stałą wystawę rzeźby „Galeria przez dotyk”.
Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego
To jedyna w Polsce galeria malarstwa poświęcona temu artyście urodzonemu właśnie w Rozwadowie. Znajduje się w zabytkowym budynku dawnego sądu. Na piętrze i parterze mieszczą się sale wystaw czasowych. W ramach galerii działa również Szkoła Malarstwa i Rysunku „Karpiński”, która profesjonalnie uczy sztuk plastycznych.
Stacja kolejowa Rozwadów
Będąc w Rozwadowie warto również zajrzeć na teren tutejszej stacji kolejowej. Stoi tu bowiem zabytkowa lokomotywa Ty2-16, perła XX-wiecznej techniki. Zewnętrzna część i otaczająca go zabytkowa infrastruktura kolejowa jest dostępna dla zwiedzających o każdej porze. Zwiedzanie jej wnętrza jest możliwe pod okiem przewodnika.
Tereny zielone Stalowej Woli
Stalowa Wola ma się w tej kwestii czym pochwalić. Byliśmy pod wrażeniem, że w sumie tak nieduże miasto było w stanie zagospodarować tak liczne, fajne i ciekawe tereny do rekreacji, odpoczynku oraz zabawy.
Park Zimnej Wody
To pozostałość po dawnym korycie rzeki San, starorzecze z siedliskiem wierzbowo-topolowym. Znajdują się tu dwa urokliwe stawy, ścieżki i pomosty. Ta strefa służy do odpoczynku, relaksu i spacerów.
W drugiej części Parku Zimnej Wody znajdziecie natomiast miejsca do aktywnej zabawy tj: skatepark, pumptruck i tor rolkarski.
LOKALIZACJA:
Park Miejski
Pełen zieleni i atrakcji Park Miejski znajdziecie w centrum miasta. To idealne miejsce na spacer i odpoczynek. Co się tu kryje? Sztuczny potok z łukowatymi mostkami, deptak, plac zabaw dla dzieci, siłownia, punkt gastronomiczny, park linowy i wodny plac zabaw. To właśnie dla tych ostatnich dwóch atrakcji warto zabrać tu swoje dzieciaki.
Bardzo duży, osiatkowany, bezpieczny, fajnie zaaranżowany i na dodatek bezpłatny park linowy zrobił na nas ogromne wrażenie. Świetnie pobawią się tu mniejsi i więksi.
Wodny plac zabaw to rewelacyjne miejsce dla tych młodszych dzieciaków. Tuż przy nim przygotowano łazienki i przebieralnie.
LOKALIZACJA:
Park Jordanowski
To kolejny teren zielony w Stalowej Woli i kolejne niesamowite miejsce. Tu znajdziecie nowoczesną strefę zabaw z wielką sową, huśtawkami, wieżą o wysokości 8,5 metra ze zjeżdżalniami rurowymi, kuchnię piaskową i trampoliny. Na terenie Parku Jordanowskiego znajduje się również profesjonalna tężnia solankowa.
LOKALIZACJA:
Błonia nad Sanem
Błonia nad Sanem w Stalowej Woli to dość duży rekreacyjny teren. Wyznaczono tu ścieżki rowerowe oraz piesze, znajdują się tu także place zabaw dla dzieciaków, boiska do gry w piłkę siatkową i nożną, siłownia na świeżym powietrzu, ławki, drewniane leżaki i hamaki.
LOKALIZACJA:
Park w Charzewicach
Park w Charzewicach to pozostałość po dawnym dworze Lubomirskich. Obejmuje powierzchnię około 13,5 hektara. To idealne miejsce zarówno na długie spacery, jak i rowerowe przejażdżki. Jego wizytówką jest piękna 200-metrowa aleja dębowa. W parku rośnie około 80 gatunków drzew, niektóre z nich uzyskały status pomnika przyrody. Były to drzewa sprowadzane przez Lubomirskich, stąd stanowią rzadkość na tutejszych terenach. Można odnaleźć tu takie gatunki jak dereń jadalny, różne odmiany lip, kasztanowiec biały i czerwony, długowieczny miłorząb dwuklapowy, cis, cyprys, jodła kalifornijska, magnolia, sosna wejmutka. Wiosną park porastają zawilce i fiołki.
Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego
Odwiedzając Stalową Wolę nie można pominąć tego miejsca. Muzeum COP to moim zdaniem najważniejsza atrakcja tego miasta. To nowoczesne, interaktywne muzeum przedstawiające historię Stalowej Woli i COP-u, a także opowiadające w ciekawy sposób o różnych gałęziach przemysłu. Zawiera ponad 800 zabytków, ciekawe ekspozycje z zadaniami do wykonania i ekrany multimedialne z mnóstwem informacji.
Całe muzeum podzielone zostało na kilka stref: chemia, energia, transport, produkcja, samoloty i uzbrojenie, a jego sercem jest olbrzymi piec metalurgiczny, który siłą własnych nóg możecie rozgrzać do czerwoności. Muzeum zorganizowane jest w sposób interesujący zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci, dostarcza olbrzymią dawkę cennej wiedzy. Nikt na pewno nie będzie się tu nudził. My jesteśmy pod jego dużym wrażeniem.
Na półpiętrze znajdziecie ciekawą strefę, przedstawiającą miasto z dawnych lat. Wejdziecie do sali lekcyjnej, studia fotograficznego, salonu fryzjerskiego i dawnego mieszkania.
Największą gratką dla najmłodszych jest natomiast zorganizowana na poziomie -1 wyjątkowa wystawa „Miasto”. Dzieciaki mogą wcielić się tu w rolę budowniczego, lekarza, dziennikarza, elektryka, czy strażaka.
Wszystkie praktyczne informacje na temat muzeum, godzin otwarcia i cennika znajdują się na stronie internetowej muzeum. Warto wiedzieć, że wstęp na wystawy stałe w niedzielę jest bezpłatny.
Tarnobrzeg
Został założony w 1593 roku przez Tarnowskich, był wtedy głównie ośrodkiem handlu i rzemiosła. Punktem zwrotnym w historii miasta było odkrycie siarki, które przyczyniło się do jego znacznego rozwoju i rozbudowy. Tarnobrzeg stał się centrum Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego. Z powodu drastycznego spadku cen siarki, w 1992 roku podjęto decyzję o zakończeniu jej wydobycia w kopalnii odkrywkowej „Machów”, a w 2001 r. wyłączono również z eksploatacji kopalnię otworową „Jeziórko”. Nastąpiła likwidacja działalności górniczej w Tarnobrzegu.
Jak dziś wygląda Tarnobrzeg? Czy warto tu przyjechać? Czy może być interesującym kierunkiem na krótką weekednową wycieczkę? Zobaczcie!
Jakie atrakcje czekają na Was w Tarnobrzegu?
Jezioro Tarnobrzeskie
To chyba obecnie najpopularniejsze miejsce w Tarnobrzegu, które ściąga w ciepłe weekendy tłumy mieszkańców i turystów. To drugi pod względem wielkości akwen wodny na Podkarpaciu i czwarty najgłębszy, wśród sztucznych zbiorników. Jezioro Tarnobrzeskie to około 460 hektarów lustra wody i najdłuższa, licząca 3 km, plaża w południowej Polsce.
Akwen nazywany jest „cudem ekologii”, gdyż powstał w wyniku wypełnienia wodą pokopalnianego wyrobiska. Ponad 90 % wody, którą tutaj wpuszczono z rzeki Wisły ma pierwszą klasę czystości, woda jest więc krystalicznie czysta. Dla utrzymania tego efektu, jesienią, co roku jej część jest spuszczana do Wisły, a wiosną uzupełniana nową, czystą wodą.
Jezioro Tarnobrzeskie jest fantastycznie zagospodarowane. Znajdziecie tu liczne knajpki i restauracje oraz obiekty noclegowe, w tym pola namiotowe i kempingowe. Jezioro jest świetnym miejscem do uprawiania sportów wodnych – żeglarstwa, windsurfingu czy kitesurfingu. Działają tutaj dwa wyciągi do wakeboardingu i baza nurkowa. Nad brzegiem akwenu funkcjonuje keja, a także liczne wypożyczalnie sprzętu pływającego. Możecie tu popływać na kajaku, SUP-ie, rowerku wodnym czy żaglówce. Całe jezioro jest objęte „strefą ciszy”, co oznacza, że nie usłyszycie tu silników motorówek czy skuterów wodnych.
Oczywiście jezioro to fantastyczne miejsce na kąpiel i plażowanie. Dla dzieci znajdziecie tutaj wodne dmuchańce, place zabaw i park linowy. Nad Jeziorem Tarnobrzeskim znajduje się także jedna najdłuższych w Polsce i najdłuższa w północnej części Podkarpacia tyrolka.
Tarnobrzeski Rynek i Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej
Tarnobrzeg posiada niewielki ale przyjemny rynek, choć oficjalnie nosi on nazwę Placu Bartosza Głowackiego. To tutaj znajdziecie pomnik tego słynnego bohatera Insurekcji Kościuszkowskiej oraz fontannę w kształcie ogromnej róży. Wokół rynku funkcjonują liczne kawiarenki i restauracje. My szczególnie polecamy Wam restaurację FUMO z przepyszną i autentyczną włoską kuchnią.
Dosłownie kilka kroków od rynku znajduje się zabytkowe Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej. Koniecznie tu zajrzyjcie, bo jego wnętrza zachwycają, a główny ołtarz kryje cudowny obraz Matki Boskiej, z którym związane są liczne cuda i uzdrowienia.
Muzeum – Zamek Tarnowskich
Od sanktuarium krótki spacer ulicą Sandomierską dzieli Was od Muzeum – Zamku Tarnowskich. Zamek Tarnowskich znajdujący się na tarnobrzeskim osiedlu Dzików to unikatowa rezydencja zasłużonego dla Polski rodu hr. Tarnowskich herbu Leliwa.
Mieści się na terenie krajobrazowego parku. Warto przespacerować się jego alejkami i zajrzeć do pięknego arboretum, tzw Ogrodów Dzikowskich.
W piwnicach zamkowych obejrzeć można makiety przedstawiające historię zamku, wystawę archeologiczną oraz zbiory miejscowej „Ceramiki Miechocińskiej”.
Na parterze mieści się ekspozycja jedenastu zrekonstruowanych pokoi, historycznie nawiązujących do czasów przedwojennych. W ich wnętrzach mieszczą się obrazy z Kolekcji Dzikowskiej. Do najcenniejszych należą dzieła mistrzów holenderskich, a także słynnych polskich malarzy: Jana Matejkę, Juliusza i Wojciecha Kossaków, Jacka Malczewskiego, Henryka Rodakowskiego, Leona Kaplińskiego, Kazimierza Pochwalskiego. W specjalnej sali prezentowany jest również zbiór rzadkich rękopisów i starodruków z dawnej Biblioteki Dzikowskiej Jana Feliksa Tarnowskiego, m.in. najstarszy zachowany odpis Kroniki Kadłubka, czy rękopis „Zemsty” Fredry.
Na I piętrze zamku mieści się natomiast pokój myśliwski oraz salonik poświęcony twórczości tarnobrzeskiego artysty Mariana Ruzamskiego. Najcenniejsze zbiory malarstwa europejskiego mieszczą się w Galerii Obrazów. Można tu podziwiać dzieła braci Carraccich, Francesco Albaniego, Salvatore Rosy, Gregorio Fidanzy, Gasparda Dugheta, Piotra Norblina. Uzupełnieniem tych zbiorów jest unikatowa kolekcja miniatur autorstwa Wincentego Lesseura, Józefa Sonntaga, Bogusława Adamowicza i Walerii ze Stroynowskich Tarnowskiej.
Muzeum Polskiego Przemysłu Siarkowego
Oczywiście będąc w Tarnobrzegu nie możecie pominąć Muzeum Siarki. Jego siedzibą jest Spichlerz Dworski z XIX wieku.
Muzeum prezentuje historię przemysłu siarkowego w Polsce. Można tu oglądać wystawy stałe poświęcone tradycjom górniczym oraz historii wydobycia siarki od czasów średniowiecznych po współczesność. Poznacie tu również dzieje Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego oraz górnicze tradycje tj. Barbórka i Karczma Piwna. Duże wrażenie robią bryły siarki pochodzące z miejscowych kopalń oraz modele maszyn i urządzeń wykorzystywanych do wydobycia i przetwórstwa siarki.
Przed budynkiem muzeum został urządzony Skansen Górniczy, gdzie można zobaczyć fragmenty maszyn i urządzeń pochodzących z zamkniętych kopalń.
Informacje odnośnie godzin otwarcia muzeum , ceny biletów i wszystkich praktycznych informacji znajdziecie na stronie internetowej.
Myslę, że nie lada gratką dla zainteresowanych historią wydobycia siarki i rozwojem przemysłu siarkowego w Tarnobrzegu, a także tutejszymi zabytkami będzie wyznaczona na terenie miasta ścieżka historyczno-przyrodnicza „Śladami górnictwa i przemysłu siarkowego”.
W jej ramach przygotowano trzy trasy, oznaczone różnymi kolorami:
Żółta – „Miejska” – została wytyczona w formie 8,9 km pętli w centrum miasta. Punktem startowym jest tablica informacyjna o ścieżce, ustawioną przed budynkiem Urzędu Miasta Tarnobrzega przy ul Kościuszki 32.
Czerwona – „Mokrzyszowska” – o długości 3,4 km, prowadzi spod pomnika prof. Stanisława Pawłowskiego, znajdującego się przytulicy Sienkiewicza 55 (obok banku PKO BP) do Osiedla Mokrzyszów, gdzie znajduje się pamiątkowy kamień w miejscu odkrycia polskich złóż siarki rodzimej.
Zielona – „Machowska” – zaczyna się przy ul. Wisłostrada, na wysokości wejścia na cmentarz parafialny w Miechocinie i ma długość do granic miasta ok. 8,6 km plus ok. 2,4 km ścieżką bez znaków po terenie zwałki w Dąbrowicy (gmina Baranów Sandomierski) do radaru Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, ulokowanego w najwyższym punkcie zwałki.
Co koniecznie zobaczyć w okolicy?
Będąc w okolicy Stalowej Woli i Tarnobrzega grzechem byłoby nie wdepnąć do Baranowa Sandomierskiego.
Zamek w Baranowie Sandomierskim
Zamek w Baranowie Sandomierskim należy do najwybitniejszych dzieł architektury późnego renesansu na ziemiach polskich, często zwany jest „Małym Wawelem” i „Perłą Renesansu”. Zbudowany został na planie prostokąta, a w jego narożach znajdują się okrągłe baszty. Z trzech stron otoczony jest pięknymi, dwukondygnacyjnymi arkadowymi krużgankami. Jego cechami charakterystycznymi są natomiast manierystyczne portale i słynne schody wachlarzowe, uwiecznione m. in. w serialu „Czarne Chmury”.
Zamek otacza 14-sto hektarowy park krajobrazowy i trzy rodzaje ogrodów: włoski, francuski i angielski. W parku rośnie m. in. tulipanowiec amerykański będący pomnikiem przyrody. Na przełomie maja i czerwca, jego gałęzie pokrywają zielono-żółte kwiaty przypominające tulipany. Spacerując po parkowych alejkach, można udać się w tajemniczą podróż w poszukiwaniu zaginionego skarbu. Wszystko dzięki zlokalizowanej tam grze terenowej „Zamek oczami bohatera”.
Historia zamku
Zamek został wzniesiony pod koniec XVI wieku w miejscu średniowiecznego, obronnego dworu rycerskiego. W XV wieku dwór baranowski należał do szlacheckiej rodziny Baranowskich. Wspaniałą architekturę, ukształtowaną na wzór królewskiego Wawelu w Krakowie, rezydencja zawdzięcza najprawdopodobniej włoskiemu architektowi i rzeźbiarzowi Santi Gucci’emu. Zamek w Baranowie Sandomierskim przechodził kolejno z rąk do rąk, był w posiadaniu rodzin Leszczyńskich, Wiśniowieckich, Sanguszków, Lubomirskich, Małachowskich, Potockich, Krasickich i Dolańskich. W rękach tych ostatnich zamek pozostał do wybuchu drugiej wojny światowej.
Po zniszczeniach dokonanych podczas wojny zamek w latach 1959-1969 został odbudowany i odrestaurowany przez państwo pod kierunkiem prof. Alfreda Majewskiego. Następnie obiekt przekazano Kopalniom i Zakładom Przetwórczym Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu.
Od 1997 roku właścicielem Zespołu Zamkowo-Parkowego jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.
Zwiedzanie zamku
W zamkowych komnatach mieści się dziś między innymi muzeum wnętrz. W jego wnętrzach można podziwiać fantazyjnie wykonane sztukaterie z XVII wieku w Galerii Tylmanowskiej
czy Baszcie Falconiego, dzieła Jacka Malczewskiego i Józefa Mehoffera w Zamkowej Kaplicy, a prawdziwym skarbem jest natomiast dębowe czółno. Wykonane z jednego pnia drzewa jest jednym z największych i najstarszych w Polsce. Łódź można zobaczyć w Zamkowym Przyziemiu, tuż obok ruin średniowiecznego dworu rycerskiego.
Oprócz muzeum, w zamku urządzono również 12 komnat i apartamentów hotelowych, a w zachodnim skrzydle mieści się Restauracja Magnacka, serwująca przepyszne dania lokalnej kuchni.
*Zdjęcia pochodzą z ZZP w Baranowie Sandomierskim
Na tym kończymy nasz wpis, który mam nadzieję będzie dla Was inspiracją do odkrywania nowych miejsc w województwie podkarpackim. Po jeszcze więcej informacji na temat Stalowej Woli, Tarnobrzega, Zamku w Baranowie Sandomierskim i pozostałych miejsc Krainy Turystycznej Dolina Sanu i Wisły zapraszamy Was na strony:
Co jeszcze na Was czeka w Krainie Turystycznej Dolina Sanu i Wisły? Zobaczcie!
* Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Podkarpackiego we współpracy z podkarpackie.travel.
